محسن حجاريان

گفتگوی دكتر محسن حجاريان، موسيقي شناس -اتنوموزيكولوگ- در جمع دانشجویان رشته موسیقی

موسيقي از ديرباز دو كاركرد عمده داشته است. يكي به عنوان كالاي مصرفي كه مستقيماً به عنوان يك كالا و يا در خدمت عرضه كالاهاي ديگر، مورد استفاده قرار مي گيرد. وجه ديگر موسيقي، كاركرد هنري آن مي باشد كه بازتاب دهنده تفكر بشري است. اين دو گرايش هميشه بوده اند. اما در دوره حاضر به نظر مي رسد وجه تجارتي موسيقي مي خواهد وجه هنري و فرهنگي آن را ببلعد. مي خواهد همه موسيقي ها را به كالا تبديل كند. يك نمونه اش همين كارهاي تلفيقي است كه برخي شركت ها و موسسات جهاني به آن دامن مي زنند. موسيقي هايي كه براي فروش توليد مي كنند، نه هندي اند نه تركي نه عربي و نه غربي. نمونه ديگر كالايي كردن موضوعات فرهنگي، بحثها و رويكردهاي مولانا شناسي است. صوفي هاي چرخان را الان در تركيه به مثابه يك كالا مي فروشند. مولانا يك بهانه شده است . آنچه مهم مي نمايد، رقص سماع و هتل و هواپيما و توريست و اين جور چيزهاست
اما در مورد آموزش موسيقي ايراني و به ويژه آنچه در دپارتمان موسيقي دانشگاه تهران مي گذرد، متأسفانه بايد بگويم كه دانشجويان عزيز، شما داريد عمرتان را تلف مي كنيد. چيزهايي را به خورد شما مي دهند كه به دردتان نمي خورد و چيزهايي از شما دريغ شده است كه به عنوان يك موسيقيدان نيازمند آن هستيد. الان موسيقي ايراني در اين مجموعه جايگاه سستي دارد و موسيقي اقوام ايراني هم كه اصلاً جايگاهي ندارد. ما فراموش كرده ايم كه موسيقي اقوام ايراني با موسيقي دستگاهي رابطه اي اندام ‌واره اي دارند. يكي از وظايف دپارتمان موسيقي دانشگاه تهران جلوگيري از نابودي اين گونه از موسيقي است

الان در اينجا ملاحظه مي كنيم به جاي مباحث كليدي و مورد نياز دانشجويان ايراني، درس هايي از موسيقي عربي و هندي و تركي ارائه مي شود. البته اين ايرادي ندارد ولي من به جرأت مي گويم در ايران حتي يك نفر كه در خصوص موسيقي تركي، عربي و هندي تخصص داشته باشد، وجود ندارد. پس چگونه اين درس ها را در چارچوب گنجانده اند؟

دانشجويان عزيز! شما به واسطه آنكه در اين سيستم آموزشي غلط گير افتاده ايد، هيچ چيز درستي از موسيقي نمي دانيد. نمي خواهم بي سوادي تان را به رخ بكشم. شما تقصيري نداريد. اين وضع موجود، شما را به اينجا رسانده است و شما هم چاره اي نداريد كه اين روند را تحمل كنيد. من هم توصيه مي كنم ادامه دهيد و اين مدرك ليسانس قلابي را بگيريد. شما به اين مدرك احتياج داريد، خانواده شما هم همينطور. اين برگه قلابي را بگيريد و بعد يك ترونودي يا غمنامه براي موسيقي ايراني بسازيد. اگر هم عشق و علاقه اي به موسيقي داريد در خارج از دانشگاه به دنبالش باشيد. مشكل شما در اين دپارتمان يك مشكل بنيادي است. وقتي عنان امور به دست يك آدم بي سواد بيفتد،‌ نتيجه همين است كه مي بينيد. اما اگر كسي به دنبال اصلاح باشد من فقط يك جواب دارم و آن اينكه آقايان بي سواد درس ندهند. وقتي بلد نيستيد چرا اصرار داريد به ديگران ياد بدهيد. بگذاريد كسي كه بلد است به ميدان بيايد
(منبع: هوشنگ سامانی